Đình Bối Hà – nơi gắn liền với thần tích Đức Đại Vương

Đình Bối Hà hiện nay tọa lạc tại phố Chùa Hà, thôn Trung, phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy, Hà Nội, cách hồ Hoàn Kiếm 6km về phía Tây.

Đình Bối Hà kiến trúc theo kiểu chữ “Đinh” (丁), nhìn hướng tây. Phía ngoài là thiên trụ, trên đắp phượng hoàng chầu tứ phương và hổ phù, nổi bật câu đối:

“Điện vũ huy hoàng, nhân kiệt địa linh thiên cổ tại

Thần uy hạo đãng, dân khang vật thịnh vạn niên trường”

Nghĩa là:

“Đền miếu huy hoàng, nhân kiệt địa linh thiên cổ mãi

Uy thần vời vợi, người khở của lắm vạn năm dài”

Bên cạnh thiên trụ là một nghi môn nhỏ, trên đề : “Bối Hà miếu”. Đây có thể là tên gọi đầu tiên của đình Bối Hà.

Đi qua nghi môn vào sân đình tiếp đến là thiên trụ thứ hai ngăn cách giữa sân lớn và sân nhỏ. Trên thiên trụ đắp nổi đôi trào phong (đôi nghê). Ở thiên trụ này cũng có câu đối:

“Thiên trụ y nhiên, trĩ đối Tản sơn tiêu thắng cảnh

Thần từ trác nhĩ, trường lưu Tô thủy chí danh lam”

Dịch nghĩa:

“Thiên trụ vững vàng, đối diện Tản Viên ngời thắng cảnh

Đền thần vòi vọi, chảy hoài Tô Lịch tỏ danh lam”

Đi từ sân lớn đến sân  nhỏ ngước lên phía trên là nóc đình được đắp đôi rồng chầu mặt trời. Đầu bờ nóc được khóa chặt bởi hai đầu rồng (si vẫn) trông rất hài hòa, tạo vẻ uy nghiêm, vững chãi

Đi qua những hàng cửa bức bàn bào trơn đóng bén là vào đại bái, sừng sững những hàng cột thiết mộc được treo những câu đối lòng máng nền gấm chữ đen. Đặc biệt ở gian giữa nổi bật bức hoành phi “Thánh cung vạn tuế”.

Ngoài đồ tế khí, ngoài bát bửu, lư hương đồng, long ngai, bài vị thì đình Bối Hà còn có đôi hạc đứng vững trên lưng rùa. Rùa và hạc đều nói lên sự vĩnh cửu, bền lâu. Sự vĩnh cửu bền lâu ấy thuộc về đình Bối Hà, về vị Thánh được nhân dân Bối Hà thờ phụng.

Sơ lược thần tích Đức Đại Vương

Đình làng Việt Nam vốn là nơi sinh hoạt cộng đồng của làng xã. Các thánh, các bậc thành hoàng làng vốn được thờ ở đền, ở nghè, miếu. Sau này, đình làng đã trở thành nơi thời thành hoàng. Đình Bối Hà cũng như vậy, Thành hoàng của được thờ ở đình Bối Hà là ngài Triệu Chí Thành.

Triệu Chí Thành là con của ông Triệu Xương và bà Lý Thị Thích, người Chu Diên trang Thái Bình (nay là vùng huyện Mê Linh, tỉnh Vĩnh Phúc). Gia đình ông bà Triệu Xương luôn làm điều phúc đức, thường hay thắp hương cầu trời khấn phật ban cho mình một đứa con trai khôi ngô, tuấn tú có tài để giúp đời.

Một đêm là Lý Thị Thích mơ thấy rắn hoa quấn quanh thân thể mình, đầy nhà hào quang sáng rực, bà được tặng một bông sen trắng rồi mang thai. Ngày 11 tháng 1 thì bà sinh hạ được một cậu bé khôi ngô, tuấn tú, tướng mạo lạ thường. Hai ông bà vui lắm, liền đặt tên là Triệu Chí Thành. Triệu Chí Thành rất giỏi âm luật, đánh đàn, thổi sáo thì không ai bằng.

Bấy giờ, Triệu Việt Vương đóng đô ở Từ Liêm rồi rút về đầm Dạ Trạch để chống cự với quân của Trần Bá Tiên. Triệu Việt Vương được thần tiên Chử Đồng Tử ban cho móng rồng để chế tác nỏ thần đánh đuổi quân Lương. Triệu Việt Vương giao cho Triệu Chí Thành chế tác nỏ thần. Nỏ thần của Triệu Chí Thành chế tác còn linh nghiệm hơn nỏ thần của Cao Lỗ, bách phát bách trúng. Mỗi lần bắn tiêu diệt hàng trăm quân địch. Vì vậy tướng Dương Sằn đã bị bắn chết. Quân Lương đại bại chạy về Bắc quốc vào năm 550.

Sau khi dẹp yên quân Lương cũng là lúc thiên sứ đem sắc chỉ của Ngọc Hoàng Thượng Đế triệu ông về thiên đình. Khi Triệu Chí Thành đổ bệnh, Triệu Việt Vương đến thăm và hỏi ngài: “Ngài cần gì trẫm sẽ báo đáp”. Triệu Chí Thành trả lời: “ Thần không có ý nguyện gì, chỉ xin Bệ hạ đem cờ tướng lệnh đã ban cho thần đến Thạch Bàn, Long Đầu, tung lên trời, cờ bay đến đâu xin cho nhân dân ở đó lập đền thờ và miễn mọi tô thuế, lao dịch cho họ”.

Triệu Việt Vương vui vẻ nhận lời. Ngày 12 tháng 8 năm đó liền sai đem cở tướng lệnh đến Thạch Bàn, Long Đầu tung cờ lên trời. Và Triệu Chí Thành lúc này cũng đã hóa.

Cờ tướng lệnh của Triệu Chí Thành bay đến trang Dịch Vọng Trung thì dừng lại. Sứ thần biết tin báo về tâu với Triệu Việt Vương. Vua đã cho nhân dân lập đền thờ Triệu Chí Thành, gia phong Đại Vương. Đền thờ Triệu Chí Thành nay là đình Thọ Tháp và đình Bối Hà thôn Dịch Vọng Trung.

Đính Bối Hà do bị xuống cấp nghiêm trọng nên được nhân dân làng Bối Hà và tín thí thập phương xây lại khang trang, hoành tráng về kiến trúc nghệ thuật, tôn nghiêm về bài trí nội thất, bố cục chữ “Đinh” giống như các ngôi đình cổ ở Việt Nam. Về mặt kiến trúc tuân thủ quy luật âm dương: tiền quảng đại, hậu thần mật; tiền náo nhiệt, hậu túc tĩnh. Về mặt bài trí không cầu kỳ mà rất uy nghiêm, vừa đảm bảo tâm linh tôn giáo vừa nói lên thú chơi tao nhã của người Bối Hà xưa. Nó được thể hiện qua câu đối cổ và bài thơ thưởng ngoạn tứ quý tại đình:

“Xuân du phương thảo địa,

Hạ thưởng lục hà trì.

Thu ẩm hoàng hao tửu,

Đông ngâm bạch tuyết thi.”

Dịch thơ:

“Xuân chơi miền cỏ lạ,

Hạ thưởng chốn hà hoa.

Thu uống rượu hoàng cúc,

Đông ngâm bạch tuyết ca.”

Đặc biệt đình Bối Hà còn giữ được hai đạo thần sắc rất giá trị. Một đạo được chép trong cuốn “ Hà Đông tỉnh Hoài Đức phủ Từ Liêm huyện Dịch Vọng tổng các xã thần sắc”. Một đạo được lưu giữ tại đình.